فاز جدید حذف یارانه بگیران در سال آینده؛ شاخص‌های ۶ گانه حذف یارانه نقدی پردرآمدها | نحوه اعتراض به حذف یارانه نقدی

وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با رعایت ملاحظات اجتماعی و به صورت تدریجی و برپایه وسع‌سنجی که شامل 6 شاخص است، اقدام به حذف یارانه نقدی پردرآمدها خواهد کرد. این معیارهای دقیق ارزیابی دهک‌های درآمدی چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟

با ایجاد رصدخانه پایگاه رفاه ایرانیان و به‌روزرسانی داده‌های خانوارها، دولت برای اولین بار در دی ماه پارسال 161 هزار نفر را از جمع یارانه‌بگیران حذف و 60 هزار خانوار جدید به یارانه‌بگیران اضافه کرد. اما این موضوع هم انتقاد کارشناسان را در پی داشت، چرا که آنها معتقد بودند دولت باید هدفمندتر اقدام به حذف یارانه‌بگیران پردرآمد می‌کرد و تعداد این قشر بیشتر از این میزان بوده است.

حالا قرار است که حذف یارانه‌بگیران در سال آینده وارد فاز جدیدی شود که گفته می‌شود دهک‌های بیشتری مشمول حذف یارانه نقدی خواهند شد. هیأت وزیران در آبان امسال شاخص‌های 6 گانه عملیاتی‌کردن آزمون وسع را به پیشنهاد وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به تصویب رساند.

براساس شاخص‌های اجتماعی- اقتصادی دریافت شده از سوی دستگاه‌های مختلف همچون بانک مرکزی، سازمان مالیاتی کشور، خزانه‌داری کشور، سازمان اداری و استخدامی، نیروی انتظامی، صندوق‌های بیمه‌ای دولتی و خصوصی، نهادهای حمایتی و... حذف یارانه‌بگیران انجام می‌شود.

برپایه گزارش سازمان هدفمندی یارانه‌ها، در مجموع ماهانه ۲۶ میلیون و ۹۹۲ هزار و ۹۰۶ سرپرست خانوار دهک‌های اول تا نهم یارانه نقدی دریافت می‌کنند. هر ماه ۲۷ میلیون و ۹۴۱ هزار و ۱۷۵ نفر متعلق به دهک‌های اول تا سوم یارانه نقدی ۴۰۰ هزار تومانی دریافت می‌کنند و این آمار برای دهک‌های چهارم تا نهم ۵۰ میلیون و ۷۵۹ هزار نفر است.

ضمن اینکه ماهانه ۱۱ هزار و ۱۲۰ میلیارد تومان یارانه برای دهک‌های اول تا سوم و مبلغ ۱۵ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان برای دهک‌های چهارم و نهم پرداخت می‌شود. به این ترتیب در مجموع ماهانه مبلغ ۲۶ هزار و ۳۲۰ میلیارد تومان (همت) یارانه نقدی از سوی دولت به شکل عمومی پرداخت می‌شود.

متغیر‌های تعدیل دهک‌های درآمدی از یارانه نقدی
برپایه گزارش وزارت تعاون، کار ور فاه اجتماعی، خانوارهای دارای املاک و مستغلات از جمله باغ ویلاهای مجلل با مجموع ارزش بالاتر از 35 میلیارد تومان از مشمولان دریافت یارانه نقدی حذف می‌شوند. همچنین خانوارهای دارای یک یا چند خودروی سواری یا وانت دو اتاق (کابین) پلاک شخصی با مجموع ارزش 3 میلیارد تومان واجد شرایط دریافت یارانه نقدی نمی‌شوند.

بر اساس این آیین‌نامه مصوب شده، برای بهبود و به‌روز‌رسانی مستمر و تکمیل شناسنامه اقتصادی خانوار در پایگاه رفاه ایرانیان، دستگاه‌های اجرایی از جمله بانک مرکزی، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور و فرماندهی انتظامی وظیفه دارند اقلام داده‌ای و خدمات برخط مورد نیاز برای ثبت نام یا صحت‌سنجی را سالانه دو بار به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ارائه کنند.

حذف یارانه خانوارها با 5 سفر خارجی

همچنین ایرانیان مقیم خارج از کشور براساس اعلام وزارت امور خارجه تعیین تکلیف می‌شوند و خانوارهایی که بیش از 5 سفر خارجی در بازه یک ساله داشته باشند نیز از دریافت یارانه نقدی حذف می‌شوند. وضعیت خانوارهایی که واجد شرایط مذکور در این آیین‌نامه نیستند و غیر مشمول حمایت دولت بوده‌اند، تغییری نخواهد کرد.
خانوارهایی که متوسط مجموع درآمد ماهانه اعضای آنها در فاصله زمانی میان به‌روزرسانی سالانه از اعداد درج شده در این جدول بیشتر شود؛ از فهرست یارانه‌بگیران حذف می‌شوند.

در خانوار تک نفره اگر مجموع درآمد به 30 میلیون تومان برسد، در خانوار دو نفره اگر مجموع درآمد یک زوج، 37 میلیون و 500 هزار تومان شود و در خانوار سه نفر نیز اگرمجموع درآمد خانوار به 45 میلیون تومان برسد؛ یارانه آن خانوار حذف می‌شود.

همچنین در خانوار چهارنفره اگر مجموع درآمد اعضای آن به 52 میلیون و 500 هزار تومان برسد و در خانوار پنج نفره نیز اگر مجموع درآمد به 60 میلیون تومان برسد یارانه حذف می‌شود. برای خانوارهای بیش از 5 نفر نیز به ازای هر نفر افزایش، یک واحد به ضریب مندرج در ردیف پنجم جدول اضافه می‌شود.

حذف یارانه بر اساس تراکنش خریدهای ماهانه
بخش دیگری از معیارهای حذف یارانه افراد برخوردار در حوزه تراکنش‌های ماهانه خرید مجموع کارت‌های بانکی خانوار است که در سامانه «شاپرک» ثبت می‌شود. جزئیات این بخش در جدول پیوست گزارش موجود است؛ اما به طور مثال، خانوار دونفره در صورتی که میانگین ماهانه خرید مجموع کارت‌های بانکی خانوار از 60 میلیون تومان عبور کند؛ مشمول حذف یارانه می‌شوند.

البته این شیوه مشکلات خود را دارد و با توجه به اینکه ممکن است بسیاری از معاملات، به صورت نقدی انجام شود؛ نمی‌تواند نوع دقیقی از معیارهای حذف یارانه باشد. همین الان، گزارش‌های متعددی از عدم استفاده خرده‌فروشان از کارت خوان‌های متصل به درگاه شاپرک منتشر شده که عمدتاً به دلیل فرار مالیاتی انجام می‌شود. بنابراین ممکن است ایجاد معیار با توجه به تراکنش‌های ماهانه، موجی از نیاز به پول نقد در سطح جامعه را رقم بزند که در نهایت به اختلال در معاملات و کسب و کارهای مختلف می‌انجامد.

برای خانوارهای بیش از پنج نفر به ازای هر نفر افزایش، مبلغ 12 میلیون و 500 هزار تومان به مبلغ مذکور در ردیف پنجم جدول فوق اضافه می‌شود.
 
سفر خارجی هم به حذف یارانه می‌انجامد
از طرف دیگر، بنا بر مصوبه هیأت دولت، ایرانیان مقیم خارج کشور بر اساس اعلام وزارت امور خارجه دیگر یارانه دریافت نمی‌کنند. همچنین خانوارهایی که بیش از پنج سفر خارجی در یک سال داشته باشند نیز جزو مشمولان حذف یارانه قرار می‌گیرند.
 
فرآیند اعتراض‌ها
این مصوبه، نحوه پاسخگویی به اعتراض خانوارها را نیز پیش‌بینی کرده و در ماده 4 آن آمده است که  معترضان می‌توانند مدارک مورد ادعای خود را در سامانه مربوطه قرار دهند و وزارت رفاه نیز باید ظرف 10 روز این مدارک را بررسی کند و نتیجه بررسی خود را به اطلاع سرپرست خانوار برساند.