رونمایی از آلبوم مشترک همایون شجریان و پورناظری پس از ۶ سال وقفه| آغاز همکاری موسیقایی شجریان و پورناظری‌ها از سال 1388

همایون شجریان ستاره آواز ایران و فرزند خلف استاد محمدرضا شجریان است. همایون شجریان کار موسیقی را از کودکی زیر نظر پدرش آغاز کرد و اولین کنسرت های حرفه ای همایون همراه با محمدرضا شجریان، حسین علیزاده و کیهان کلهر برگزار شد. همایون شجریان بعدها با سهراب پورناظری آشنا شد و آثاری که با او خلق کرد به شدت پرمخاطب شد. همایون شجریان چند سالی است که از همسر سابق خود جدا شده و با سحر دولتشاهی زندگی می کند.

آیین رونمایی از آلبوم موسیقی «ش م س» (شین میم سین) با آهنگسازی کیخسرو پورناظری و خوانندگی همایون شجریان عصر شنبه ۲۴ شهریور ۱۴۰۳ با حضور محمدجواد ظریف معاون راهبردی رئیس‌جمهور، زهرا بهروزآذر معاون امور زنان و خانواده رئیس جمهور، علی ربیعی، محمدعلی ابطحی، فرهاد فخرالدینی، سهراب پورناظری، محمدعلی مرآتی مدیرعامل انجمن موسیقی ایران، داوود گنجه‌ای، رضا موسوی، آرش گوران، بهرام دبیری، منصور ضابطیان، عادل فردوسی پور، رامین حیدری فاروقی، رویا نونهالی، محسن سیفی مدیرعامل بانک صادرات ایران، یاسر مرادی نماینده هیات مدیره بانک صادرات ایران و جمعی از سفرای کشور‌های خارجی، مسئولان و هنرمندان در تالار وحدت رونمایی شد.

به گزارش ایرنا، این آلبوم موسیقی با اشعاری از مولانا و حافظ و با همراهی گروه «تنبور شمس» و روایتی از حفظ ریشه‌های موسیقایی شامل ۹ قطعه؛ «یارکان»، «امروز»، «تکنوازی تنبور»، «آواز مست و خراب»، «مغانه»، «مردان خدا»، «ای ماه»، «افسانه تنبور» و «افسانه دل» است، ۶ سال فرایند تولید آلبوم «ش م س» به طول انجامید. همایون شجریان و سهراب پورناظری دی ماه سال گذشته در صفحه‌های شخصی خود در فضای مجازی از انتشار این آلبوم خبر داده بودند که در نهایت «ش م س» امسال با حمایت حامی مالی منتشر شد.

روایتی از پیشینه موسیقی و ساز

در آیین رونمایی از آلبوم موسیقی «ش م س» (شین میم سین) که اجرای آن برعهده آوا مشکاتیان فرزند زنده یاد پرویز مشکاتیان بود، کیخسرو پورناظری آهنگساز آلبوم ضمن ابراز خرسندی برای حضور در این آیین اظهارداشت: استاد بزرگوارم می‌گوید؛ نوا، آوای خداست که از زخمه ساز و آواز مردم خدایان به گوش پاک دلان سرای خاک می‌رسد، به گونه‌ای دیگر مولانا می‌گوید؛ «پس حکیمان گفته‌اند این لحن‌ها/ از دوار چرخ بگرفتیم ما/ بانگ گردش‌های چرخست این که خلق/ می‌سرایندش به تنبور و به حلق/ ما همه اجزای آدم بوده‌ایم/ در بهشت آن لحن‌ها بشنوده‌ایم»

وی گفت: دانشمندان غرب با وسایلی که اختراع کردند، توانستند صدای کهکشان و کائنات را ضبط کنند و شما می‌توانید این‌ها را در فضای مجازی بشنوید. این موسیقی مانند یک صدا‌های کششی درهم و تقریبا هارمونی شده است و به گوش ما آواز دشتی را می‌نمایاند. آواز کرد بیات، با تحریر‌هایی که ما می‌دانیم، تحریر است.

پورناظری افزود: مولانا با بینش این شعر‌ها را گفته است، ما وارث این آوا‌ها و لحن‌ها هستیم که انسان‌های اولیه و پیش از تاریخ آن‌ها را به نوعی تک‌خوانی و خورشیدخوانی می‌کردند و در کرمانشاه، هنوز این خورشیدخوانی با نام «هوره» وجود دارد و در منطقه اورامانات، موسیقی به نام «سیاه چمانه» می‌شنویم که صدای بز و کبک را تقلید می‌کند و مربوط به دوران کشاورزی و گله‌داری انسان است.

این آهنگساز پیشکسوت بیان کرد: این آوا‌ها هنوز در کرمانشاه وجود دارد که بدون ساز هستند و بعد به ریتم می‌رسیم، خواننده با ریتم شعر می‌خواند و کف می‌زند و دیگران با او همراهی می‌کنند که اثری از ساز نیست، بعد به ساز‌های بادی می‌رسیم که در مناطق مختلف هست و کامل‌ترین آن، ساز سُرنا هست، هیچ ساز رشته‌ای تا این زمان نیست تا اینکه به ساز تنبور می‌رسیم.

گروه «شمس» ساز تنبور را بسیار آبرومند معرفی کرد

پورناظری اظهارداشت: ساز تنبور صدای خاک رازآمیزی است و قدمت چندین هزار ساله دارد که سینه به سینه و نسل به نسل منتقل شده و خوشبختانه در منطقه کرمانشاه این اتصال از پیش از اسلام تا بعد از اسلام تا زمان ما قطع نشده است، موسیقی دستگاهی در دوره بعد از اسلام قطع می‌شود تا اینکه در دوره تیموری دوباره احیا می‌شود و در آثار افرادی همچون عبدالقادر مراغه‌ای موسیقیدان، آهنگساز و نظریه‌پرداز مشهود است.

وی گفت: پژوهشگران و موسیقیدانانی همچون محمدرضا درویشی آثار و نُت‌های چند صد ساله عبدالقادر مراغه‌ای را از ترکیه جمع‌آوری و در چهار آلبوم موسیقی به نام «شوق نامه» تدوین کرده و همایون شجریان آن‌ها را با کیفیت اجرا کرده است، این بزرگترین دستاوردی است که ما از موسیقی قدیم داریم.

این موسیقیدان و آهنگساز پیشکسوت افزود: تنبور، در چند صد ساله، ساز آیینی اهل حق است، این آیین برنامه‌های کهن را تا زمان ما حفظ کرده است، گروه «شمس» هم افتخار دارد که ساز تنبور را به صورت بسیار آبرومند معرفی کرد و قطعه‌ها و آهنگ‌هایی که گروه «شمس» به وجود آورده، سال‌هاست زبانزد اهالی موسیقی و علاقه‌مندان این حوزه است، موسیقی گروه «شمس» بسیار فاخر و هنری است و با کلام مولانا و دیگر بزرگان که ممزوج می‌شود، اثر بسیار والایی دارد.

پورناظری بیان کرد: این سوال را باید مطرح کنم که این موسیقی باید از کجا شنیده شود؟، از رسانه‌های گسترده مثل صدا و سیما، این نهاد هیچ حمایتی از موسیقی فاخر، اصیل و علمی نمی‌کند. چرا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در صدور مجوز به ترانه‌ها و برخی اشعار سخت‌گیری می‌کند، اما در حوزه نوع موسیقی و نوع خواندن سخت‌گیری نمی‌کند؟ ما گلایه‌های فراوانی داریم، اما اتکای ما به مردم است و آن‌ها در تمام شرایط حامی هنرمندان بوده‌اند.

وی اظهارداشت: من در یک خانواده فرهنگی زاده شدم و رشد کردم. پدرم آزادمرد بود و من به پیروی از پدرم، آزادگی و بی‌واسطگی انسانی را انتخاب کردم و از جوانی به خودم تعهد دادم که فقط کار فرهنگی بکنم. همین توصیه را به فرزندانم کردم و خوشبختانه فرزندانم تاکنون هیچ گونه آثار تبلیغی، سفارشی و سطح پایینی را تولید نکردند و سعی کردیم با موسیقی اصیل، ارتباط مستقیم خود را با مردم حفظ کنیم.

این موسیقیدان و آهنگساز پیشکسوت درباره همکاری با همایون شجریان در آلبوم «ش م س» گفت: شجریان هنرمند بسیار با اخلاقی است و با توانایی، عشق و مهر در این آلبوم با ما همراهی و همکاری کرد و از این همراهی و همکاری بسیار خوشحالم مفتخرم و امیدوارم همیشه سلامت و منشا آثار عالی‌تر باشد.

۶ سال زمان برای تولید آلبوم «ش م س»

همایون شجریان نیز در این آیین ضمن قدردانی از حضور میهمانان در آیین رونمایی از آلبوم «ش م س» اظهارداشت: نام این آلبوم (شین میم سین) همان کلمه شمس است. آغاز تولید این اثر از پنج، ۶ سال گذشته آغاز شد، در فستیوالی که برای مولانا در قونیه برگزار شده بود، قطعه‌های این آلبوم را تمرین کردیم و در کنسرتی اجرا کردیم، پس از آن تصمیم به ضبط این قطعه‌ها گرفتیم و در دوران کرونا آن‌ها را ضبط کردیم.

وی گفت: تا به امروز مراحل فنی و میکس آلبوم «ش م س» به طول انجامید، میکس‌های مختلفی روی آن انجام شد، بعضی از میکس‌ها در ایران و بعضی در ترکیه انجام شد و از امکانات و سلیقه هنرمندان این کشور استفاده شد. بانک صادرات ایران با نگاهی هنری در کنار این مجموعه قرار گرفت و برایم تعجب‌آور بود که این نگاه هنری و دلی بود و بی‌دریغ در تولید این اثر مشارکت کرد.

شجریان با اشاره به ویژگی‌های هنری استاد کیخسرو پورناظری در آلبوم «ش م س» افزود: وی فضایی را در هر قطعه از آلبوم ایجاد کرد که هر قطعه با دیگری متفاوت است، خدا را شاکرم که افتخار خواندن این آلبوم را داشتم و جزو بهترین کار‌هایی است که می‌توانست برای من رقم بخورد و سعی کردم با توان محدود خودم، بتوانم نقش کوچکی را در این آلبوم ایفا بکنم.

این خواننده درباره برگزاری کنسرت‌های موسیقی در ایران بیان کرد: برای سال آینده برنامه داریم که این کنسرت‌ها را در ایران برگزار کنیم و با افتخار در خدمت شما باشیم و بانک صادرات همراه ما خواهد بود.

سحر فروزان مدیر برنامه‌های همایون شجریان نیز متنی از محمدرضا درویشی مدرس، آهنگساز و پژوهشگر موسیقی را به مناسبت انتشار آلبوم «ش م س» خواند. همچنین رامین حیدری فاروقی کارگردان و پژوهشگر عرصه فرهنگ و هنر درباره فلسفه هنر نکاتی را مطرح کرد.

پخش نماهنگ «مردان خدا» از آثار کیخسرو پورناظری با صدای همایون شجریان، اجرای یک قطعه نمایشی با استفاده از قطعات آلبوم «ش م س» و اجرای قطعه‌ای با نوازندگی تنبور کیخسرو پورناظری، نوازندگی دف محمت آکاتای و خوانندگی همایون شجریان از دیگر بخش‌های این آیین بود.

کیخسرو پورناظری موسیقیدان، آهنگساز و نوازنده ساز‌های تار، سه‌تار و تنبور متولد ۱۳۲۳ در کرمانشاه است، وی سال ۱۳۵۹ گروه «تنبور شمس» را بنیان گذاشت که این کار، راهی نوین را برای نگاه به گروه‌نوازی موسیقی تنبور پیش اهل موسیقی نهاد. این گروه با خوانندگانی همچون شهرام ناظری، همایون شجریان، بیژن کامکار، حمیدرضا نوربخش، علیرضا قربانی و نوازندگانی همچون سیدخلیل عالی‌نژاد، گل نظر عزیزی و علی اکبر مرادی همکاری کرده است.

آلبوم‌های «صدای سخن عشق»، «حیرانی» و «مهتاب رو» با همراهی اعضای گروه «تنبور شمس» و خوانندگی شهرام ناظری و تصنیف «مردان خدا» با صدای جلال‌الدین محمدیان و همراهی این گروه منتشر شده است.

پورناظری در سال‌های میانی دهه ۱۳۷۰ به اتفاق فرزندانش؛ تهمورس و سهراب، تحولی جدی‌تر در گروه «شمس» ایجاد کرد که حاصل آن اجرای بیش از ۳۰۰ کنسرت در داخل و خارج از ایران بود. این گروه آثاری همچون «مستان سلامت می‌کنند» با صدای بیژن کامکار و «پنهان چو دل» با صدای حمیدرضا نوربخش را منتشر کرده است.

همایون شجریان خواننده، آهنگساز و نوازنده ساز‌های کمانچه، تار و تنبک متولد ۱۳۵۴ فرزند زنده‌یاد محمدرضا شجریان خواننده فقید موسیقی سنتی ایران است، همایون شجریان کنسرت‌های بسیاری را با چهره‌های شناخته شده موسیقی ایرانی اجرا کرده است. «نسیم وصل» نخسین آلبوم این خواننده است که سال ۱۳۸۲ منتشر شد.

شجریان و پورناظری‌ها از سال ۱۳۸۸ همکاری موسیقایی را باهم آغاز کردند و کنسرت‌های متعددی را در ایران و جهان بر روی صحنه برده‌اند. در این مجموعه کنسرت‌ها برای نخستین بار آواز همایون شجریان با نوای مقامی ساز تنبور همراه شد که یک تجربه جالب توجه در نوع خود بود. این کار می‌تواند به پیوند هر چه بیشتر میان موسیقی سنتی و مقامی ما کمک بسیاری کند.

همکاری‌های همایون شجریان بیشتر با برادران پورناظری؛ سهراب و تهمورس بوده و تاکنون آلبوم‌های «نه فرشته‌ام نه شیطان» به آهنگسازی تهمورس پورناظری، «آرایش غلیظ»، «خداوندان اسرار»، «رگ خواب» و «ایران من» به آهنگسازی سهراب پورناظری و خوانندگی شجریان منتشر شده است.