ازدواج سفید زیر ذره‌بین روانشناسی: مزایا و چالش‌ها
در دنیای امروز، تحولات فرهنگی و اجتماعی سبک زندگی برخی افراد را تا حدودی دست‌خوش تغییر کرده‌اند. ازدواج سفید یکی از این تحولات نوظهور به‌شمار می‌آید که در طی آن، زن و مرد بدون ثبت رسمی و قانونی زندگی مشترک خود را آغاز می‌کنند. این نوع ازدواج که در جوامع غربی آن را به نام همباشی هم می‌شناسند، چند سالی است برای جوانان به عنوان راهی جهت فرار از محدودیت‌ها و رسیدن به آزادی فردی تلقی می‌شود، اما در بستر فرهنگ و قانون ایران با چالش‌ها و مخالفت‌های گسترد‌ه‌ای همراه است.
ازدواج سفید یا ازدواج همباشی اصطلاحی است که برای توصیف زندگی مشترک زن و مرد بدون ثبت رسمی و قانونی به کار می‌رود. این نوع رابطه که در برخی کشورها تحت عنوان «همباشی» یا «ازدواج مدنی» شناخته می‌شود، دارای وجاهت قانونی و شرعی نیست؛ زیرا صیغه نکاح جاری نمی‌شود و ازدواج مشروعیت لازم ندارد.
در واقع، ازدواج سفید را می‌توان به ۲ شکل معنا کرد. نوع اول به معنی هم‌خانه شدن زن و مرد بدون ثبت رسمی و رابطه جنسی است، اما در نوع دوم که به آن ازدواج همباشی می‌گویند، زن و مرد زندگی مشترک خود را بدون ثبت رسمی در یک خانه آغاز می‌کنند و رابطه جنسی دارند.
به بیان ساده‌تر می‌توان گفت، اطلاعات زندگی مشترک بدون ازدواج در هیچ دفتر اسناد رسمی ثبت نمی‌شود. این نوع ازدواج در جوامع غربی موضوع تازه‌ای نیست، اما در کشور ما ایران به دلیل دیدگاه سنتی و اعتقادات مذهبی نوعی شوک فرهنگی به‌شمار می‌آید و اغلب از طرف مردم پذیرفته نمی‌شود.
ازدواج سفید از دیدگاه روانشناسی
این نوع ازدواج از منظر روانشناسی دارای پیامدهای مثبت و منفی است. برخی روانشناسان از فواید ازدواج سفید به شناخت بیشتر زن و مرد از یکدیگر اشاره می‌کنند، اما در جوامعی مانند ایران که این نوع رابطه با چالش‌های فرهنگی، اجتماعی و قانونی همراه است، تاثیرات منفی آن بر سلامت روان افراد بیشتر مشاهده می‌شود. در واقع روانشناسان معتقدند، افراد قبل از ورود به همچین رابطه‌ای باید از عواقب منفی آن مانند عدم تعهد، اضطراب ناشی از ناپایداری رابطه، فشارهای اجتماعی و وابستگی عاطفی آگاه باشند تا درباره آینده خود تصمیم درستی بگیرند.
تفاوت ازدواج سفید در ایران و اروپا
اگر برای شما هم سوال پیش آمده که ازدواج سفید از کجا شروع شد، باید بگوییم این نوع ازدواج غیررسمی ابتدا در کشورهای اروپایی به دلیل هزینه‌های سنگین زندگی و رفع تنهایی یا نداشتن سرپناه شکل گرفت. در ابتدا مبنای این نوع ازدواج فقط هم خانه شدن زن و مرد و هم‌زیستی در یک خانه بدون داشتن رابطه زناشویی بود.
در واقع، اسم ازدواج سفید هم از سفید نگه داشتن رابطه جنسی (نداشتن رابطه جنسی) گرفته شده است. اما کم‌کم ازدواج همباشی به کشورهای غربی راه پیدا کرد و حتی مقدمه‌ای برای ازدواج رسمی و دائمی شد. از آن زمان به بعد، متاسفانه ازدواج سفید با برآورده کردن نیاز جنسی همراه است و در اغلب موارد زن و مرد به دلیل نداشتن تعهد رسمی، مسئولیتی را در زندگی مشترک قبول نمی‌کنند. در کشور ما هم این نوع ازدواج معمولا به صورت زندگی مشترک بدون ازدواج و همراه با رابطه جنسی توصیف می‌شود.
زندگی مشترک بدون ازدواج رسمی به دلیل نداشتن پشتوانه قانونی و شرعی، مضرات و پیامدهای منفی متعددی دارد و می‌تواند زندگی فردی و اجتماعی طرفین را تحت تاثیر قرار دهد. نمونه‌هایی از این مضرات عبارت‌اند از:
خیانت طرفین به دلیل عدم تعهد و بی‌ثباتی رابطه
طرد شدن از طرف خانواده‌ها
ثبت نشدن ازدواج به صورت قانونی و به رسمیت نشناختن آن در جامعه
اثرات مخرب روحی ناشی از عدم مسئولیت‌پذیری در زندگی مشترک
رواج ازدواج غیر رسمی در جامعه و متزلزل شدن بنیان خانواده
کاهش میل به ازدواج رسمی
بی‌ارزش کردن ازدواج رسمی، قانونی و شرعی
دشواری در اثبات نسبیت و دریافت شناسنامه برای فرزند
عدم حمایت قانونی از طرفین و وجود نداشتن مرجع رسمی برای رسیدگی مشکلات
